هیچ کتاب و اثری از مغز بشری درباره تفسیر و بایستگی های انسان و حقیقت جهان تراوش نکرده است، مگر این که انواعی از محدودیت ها در محتویات آن کتاب و اثر وجود دارد.
اگر این کتاب الهی( قرآن) را مورد دقت قرار بدهیم، برای اثبات الهی بودن آن و این که ساخته و پرداخته مغز بشری نیست، می توانیم مسائل زیر را مورد توجه قرار بدهیم:
1- احساس اشراف و سلطه
این احساس که در هیچ کتاب بشری به وجود نمی آید، یکی از شگفت انگیزترین مختصات قرآن است. در این آیات دقت فرمایید :
وَ قَضَی رَبُّکَ ألاَّ تَعبُدُوا اِلاَّ اِیاه. (اسراء/23)
"و پروردگار تو حکم کرده است که نپرستید، مگر او را."
محتوای این جمله، اثبات می کند که گوینده آن به همه جهان هستی و انسان ها اشراف و سلطه کامل دارد.
یا أیهَا الانسَانُ اِنَّکَ کَادِحٌ اِلَی رَبِّکَ کَدحًا فَمُلاَقِیه. (انشقاق/6)
"ای انسان، تو در حالت شدیدترین کوشش و تلاش به دیدار پروردگارت نایل خواهی شد."
محتوای این آیه، با طرز جمله بندی خاصی که دارد، با اشراف تمام به ماهیت انسان و هدف نهایی او و مسیری که باید در رسیدن به آن هدف سپری کند، سرنوشت اساسی او را تعیین می کند. امکان ندارد این جمله از کسی صادر شود که خود، جزیی از انسان های غوطه ور در طبیعت و آمال و خواسته های محدود است.
مسلمآ بدون اشراف و سلطه مطلقه به همه ایده ها، آرمان ها، عقاید، مصالح و مفاسد بشری، چنین جمله ای از کسی صادر نمی شود.
ج- فَأینَ تَذهَبُونَ... (تکویر، آیات 26 تا 29)
"پس به کجا می روید؟..."
جمله "به کجا می روید؟" از مقامی صادر می شود که به بشر، از کجا آمده است، به کجا می رود و برای چه آمده است؟ اشراف داشته باشد. قانونی که حاکم بر خواسته های نیک و بد آدمیان است، آماده شدن زمینه ای برای جریان قوانین هستی است که جلوه گاه مشیت خداوندی است.
2- عدم تناقض در آیات قرآنی
عدم راهیابی تناقض در آیات قرآنی، موضوعی است که در شناخت قرآن، برای ما راه باز خواهد کرد.
با این که آیات قرآن در دوران پر تلاطم و پر از رویدادهای ضد و نقیض زندگی پیامبر اکرم نازل شده است، مانند آغاز رسالت، پایان رسالت و موقعی که مسلمانان در اقلیت دردناک به سر می بردند، و در آن هنگام که سرزمین عربستان تحت سیطره اسلام قرار گرفته بود، در شادی ها و اندوه ها، در شکست ها و پیروزی ها و غیر ذلک، لحن آیات و سبک آن ها به هیچ وجه مختلف و متضاد نمی باشد.
علاوه بر این، چند موضوع دیگر را نیز از ویژگی های منحصر به فرد قرآن ذکر می کنیم، که عبارتند از :
الف - نفوذ شگفت انگیز در همه سطوح روانی آدمی
به این معنی که مفردات و ترکیباتی که در یک آیه قرار گرفته اند، در درجه ای از فصاحت و زیبایی می باشند که موجب بروز جذبه روانی مافوق شعر می شوند.
ب - عمق معانی قرآن
قرآن همه مسائل نهایی مربوط به انسان و جهان را در آیاتی که کلمات و جملات آن بسیار ساده و زیباست، مطرح کرده است.
ج - استمرار جاودانی محتویات قرآن
این همان امتیازی است که امیرالمؤمنین(ع) در پایان خطبه 18 فرموده است :
"شگفتی های قرآن فناناپذیر است و معانی بی نظیرش را پایانی نیست و تاریکی ها بدون استمداد از آن، مرتفع نخواهد شد."
استمرار جاودانی محتویات قرآن که بهترین دلیل اعجاز آن است، همانا قرار گرفتن قرآن در فوق تغییرات و دگرگونی هایی است که در جوامع انسانی بروز می کند.
